|
Su hào
Su hào - Brassica caulorapa
(DC.) (B. oleracea L. var. caulorapa DC.) thuộc họ Cải -
Brassicaceae.
Mô tả:
Cây thảo có thân phình thành củ hình cầu hay hình hơi dẹp, màu xanh nhạt hoặc
xanh tía, cách mặt đất vài cm, cho ta một khối nạc và mềm. Lá có phiến hình
trứng, trơn, phẳng, màu lục đậm, có mép lượn sóng, xẻ thuỳ ở phần gốc; cuống lá
dài. Cụm hoa chùm ở ngọn thân, thường chỉ xuất hiện vào năm thứ hai. Quả có mỏ
rất ngắn, chứa nhiều hạt nhỏ, có góc cạnh.
Bộ phận dùng:
Thân củ, lá, hạt - Caulis, Folium et Semen Brassicae
Caulorapae.
Nơi sống và thu hái:
Có nguồn gốc từ vùng biển Địa Trung Hải được trồng khắp các nước châu Âu và các
nước ôn đới trên thế giới, lấy củ làm rau ăn.
Ở nước ta, Su hào được nhập
trồng cuối thế kỷ 19. Hiện nay được trồng nhiều ở các tỉnh phía Bắc trong mùa
đông dùng làm rau ăn. Cây ưa nhiệt độ 12-22oC. Người ta trồng thành 3
vụ: vụ sớm gieo tháng 8, cấy trồng tháng 9, thu hoạch tháng 11; vụ chính gieo
tháng 9, cấy tháng 10-12, thu hoạch tháng 1-2, vụ muộn gieo từ tháng 12 đến
tháng 1 năm sau, trồng tháng 1-2, thu hoạch tháng 3-4. Trong củ Su hào có các bó
mạch hoá gỗ nhanh chóng nên phải thu hoạch đúng lúc, nếu không thì củ sẽ lắm xơ,
ăn không ngon. Có nhiều giống khác nhau phân biệt bởi kích thước, hình dạng và
màu sắc của củ.
Thành phần hoá học: Người ta đã
xác định được thành phần dinh dưỡng của Su hào theo tỷ lệ %: Lá chứa nước 82,6;
protid 1,9, lipid 0,9, xơ 2,2, dẫn xuất không protein 10,1, tro 2,3. Củ chứa
nước 88-90,7, protid 2-2,8, glucid 6,3, lipid 0,1, xơ 1,6, dẫn xuất không
protein 4, tro 1,5 và theo mg% có calcium 48, phosphor 50 và vitamin C 40.
Tính vị, tác dụng:
Su hào có vị ngọt, cay, tính mát; vỏ củ có tác dụng hoá đàm; thân củ có tác dụng
tiêu viêm, giảm đau. Lá và hạt có tác dụng tiêu thực.
Công dụng:
Người ta dùng Su hào, chủ yếu là củ, làm rau ăn luộc, xào, hầm xương, hoặc dùng
củ non thái nhỏ làm nộm, hoặc phơi tái làm dưa món, muối dưa. Cũng dùng như Cải
bắp để chữa bệnh viêm loét hành tá tràng bằng
Cách dùng: riêng
củ Su hào chế nước như nước Cải bắp để dùng; hoặc dùng củ Su hào 30g và lá Sống
đời 30g giã nhỏ, chế thêm nước chín, vắt lấy nước cốt uống.
Ở Vân Nam (Trung Quốc), củ được
dùng trị tỳ hư hoả thịnh; lá và hạt dùng trị loét hành tá tràng. |
|