|
Mức
chàm
Mức
chàm, Mức trơn, Lòng mức trái - Wrightia laevis Hook. f. (W.
tinetoria R. Br.), thuộc họ Trúc đào - Apocynaceae.
Mô
tả: Cây gỗ cao đến 10m; cành
mảnh. Lá có phiến hình ngọn giáo, dài 7-12cm, rộng 3,5-5,5cm,
mỏng, bóng, lúc khô thường có lam, gân phụ 6-10 cặp. Cụm hoa xim
như ngù ở ngọn các nhánh, dài 6cm, rộng tới 8cm, cuống hoa dài
1cm. Hoa trắng; đài cao 1-3mm; ống tràng dài 2mm, thùy tràng 1cm,
rộng 4mm; vẩy cao 5mm; nhị thò. Quả đại 2, dài đến 35-40cm, đường
kính 7mm; hạt dẹp, dài 1,5cm, có lông màu mào gà dài 2cm.
Ra
hoa tháng 5-8, có quả tháng 8 đến tháng 3 năm sau.
Bộ
phận dùng: Rễ, lá - Radix et Folium Wrightiae Laevis.
Nơi
sống và thu hái: Loài phân
bố ở Ấn Độ, Mianma, Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Malaixia, Inđônêxia
tới Ôstrâylia. Ở nước ta, cây mọc ở vùng Ðá Chông, tỉnh Hà
Tây, trong các savan cây nhỡ.
Thành
phần hóa học: Cây chứa
indican, hạt chứa 30,49% dầu cố định.
Tính
vị, tác dụng: Ở Ấn Độ, người ta cho là vỏ bổ và lá kích dục. Còn
ở Trung Quốc, rễ và lá được xem như là có tác dụng cầm máu.
Công
dụng: Lá ngâm trong nước có
thể làm thuốc nhuộm màu lam, có thể dùng để nhuộm vải chàm.
Rễ, lá dùng làm thuốc cầm máu bên trong; dùng ngoài trị đao chém,
đòn ngã; lấy lá và rễ tươi giã nát đắp vào chỗ đau.
Ở
Ấn Độ, vỏ và hạt cũng được dùng làm thuốc như vỏ và hạt
cây Mức hoa trắng - Holarrhena antidysenterica.
|
|