|
Me
Me
- Tamarindus indica L., thuộc họ
Ðậu - Fabaceae.
Mô tả: Cây gỗ to, cao đến 20m, lá kép lông chim
chẵn, gồm 10-12 cặp lá chét có gốc không cân xứng, chóp lõm. Chùm
hoa ở ngọn các nhánh nhỏ, có 8-12 hoa. Hoa có 2 lá bắc vàng, dính
nhau thành chóp và rụng sớm; 4 lá đài trắng; 3 cánh hoa vàng có gân
đỏ. Quả dài, mọc thõng xuống, hơi dẹt, thẳng, thường chứa
3-5 hạt màu nâu sẫm, trơn. Nạc hay thịt của quả (cơm quả)
chua.
Mùa
quả tháng 10-11.
Bộ phận dùng: Quả, lá, vỏ cây - Fructus, Folium et Cortex Tamarindi Indicae.
Nơi sống và thu hái: Loài cây cỏ
nhiệt đới, được trồng nhiều ở Ấn Ðộ. Cũng được trồng
ở nước ta làm cây bóng mát và lấy quả ăn, chế mứt, làm nước
giải khát hoặc nấu canh chua. Ta thu hái lá và vỏ quanh năm; thu
quả vào mùa đông.
Thành phần hóa học: Cơm quả giàu glucid (đường,
pectin) khoảng 10%, acid citric và tartric tự do, 8% bitartrat acid kali, có
tác dụng nhuận tràng, còn có dấu vết của acid oxalic.
Tính vị, tác dụng: Quả Me có vị chua, tính
mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải nắng, giúp tiêu hoá, lợi
trung tiện và nhuận tràng. Ở Trung Quốc, quả Me được xem như có
tác dụng dưỡng can minh mục, tiêu thực hoá tích, chỉ khát thoái
nhiệt, tán bì, sát trùng. Hạt Me có tác dụng tẩy giun. Gỗ Me có
tác dụng nhuận tràng và lợi tiểu nhẹ. Vỏ cây Me có vị chát,
làm săn da. Lá Me giải độc.
Công dụng, chỉ định và phối hợp:
Quả Me dùng ăn tươi hay làm mứt hoặc pha nước đường uống dùng
chống bệnh hoại huyết, đau gan vàng da và chống nôn oẹ.
Ở
Thái Lan, người ta dùng quả trị bệnh khi bị rối loạn của
mật, còn nước hãm quả dùng uống trị sốt rét. Cũng dùng làm
thuốc giúp tiêu hoá.
Ở
Trung Quốc, quả Me được dùng trị viêm dạ dày mạn tính, thực
tích, tiêu hoá không bình thường, đau khối cục ở bụng, đàm
ẩm, phụ nữ có thai nôn mửa, trẻ con cam tích, bệnh giun đũa,
dự phòng trúng nắng.
Vỏ
Me thường dùng làm thuốc cầm máu, trị ỉa chảy, lỵ và nấu nước
ngậm, súc miệng chữa viêm lợi răng. Lá dùng trị bệnh ngoài da,
thường tắm cho trẻ em đề phòng bệnh ngoài da vào mùa hè.
Cách
dùng:
Cơm quả thường dùng tươi hay làm mứt. Dùng pha nước đường
uống, ngày 2-6g. Vỏ phơi khô, tán bột rắc hoặc sắc uống. Gỗ
cây dùng sắc. Lá nấu nước tắm.
Đơn thuốc:
1.
Có thai, chán cơm hay nôn nghén: Ăn mứt Me hay sắc quả Me lấy nước
uống.
2.
Có mang táo bón hay người già táo bón mạn tính: gỗ Me 100g sắc
uống hàng ngày thay nước trà.
3.
Tẩy giun: Hạt Me 4-8g phối hợp với quả Giun 6-12g sao vàng tán
bột uống, uống liền trong ba ngày vào lúc sáng sớm.
|
|