|
Hồng
Hồng
- Diospyros kaki L.f. thuộc họ
Thị - Ebenaceae.
Mô tả: Cây gỗ lớn cao tới 15m. Lá mọc so le, hình
trứng hay trái xoan, dài 6-18cm, rộng 3-9cm, đầu có mũi lồi ngắn,
gốc lá nhọn đầu, mặt trên lá màu lục sẵm, mặt dưới có lông
tơ nhạt. Hoa đực mọc chụm lại thành xim ở nách lá, có 2 lá
bắc, 14-24 nhị, thường là 16. Hoa cái mọc đơn độc, đài xẻ 4
thuỳ, bầu có 4 vòi nhuỵ và 4 ô, thường có vách giả chia làm 8
ngăn. Quả mọng 3,5-8cm, nhẵn, khi chín màu vàng hay đỏ, mang đài
tồn tại và không gập xuống. Hạt dẹt, màu nâu vàng.
Hoa
tháng 4-6 và quả tháng 8-10.
Bộ phận dùng: Tai Hồng - Calyx Kaka; là phần đài còn dính vào quả khô, thường
gọi là Thị đế. Quả Hồng, nước ép từ quả và chất đường
trong quả cũng được sử dụng.
Nơi sống và thu hái: Nguyên sản ở
Nhật Bản và Trung Quốc. Ở Việt Nam có trồng ở nhiều nơi vùng
đồng bằng và vùng núi. Có nhiều chủng được ưa thích nhất là
Hồng Lạng Sơn (Hồng vuông) với quả hình cầu. Khi chín màu vàng
lục thịt dòn; Hồng Hạc ở Hạc Trì, tỉnh Vĩnh Phú có vỏ
mỏng không hạt, ruột đỏ da cam. Ta thu hoạch quả Hồng vào tháng
9-10, lấy quả ăn, thu lấy tai Hồng phơi hay sấy khô. Còn quả
Hồng hái về, moi hạt ép bẹp, ngày phơi hay sấy, đêm phơi sương
tới khô, cho vào hộp, đến khi vỏ ngoài có mốc trắng, lấy ra
sấy ở nhiệt độ 50-60 độ tới khô.
Thành phần hóa học: Trong tai Hồng có các thành
phần sau: acid oleanolic, acid ursolic, acid syringic, acid vanillic, b-
sitosteryl-b-glucoside,
trifolin, hyperin và kaempferol. Quả Hồng chứa 88-90% nước, 0,7-0,9%
protid, 0,2-8,6% glucid, 10mg% calcium, 19mg% phosphor, 0,16% caroten, 16mg%
vitamin C.
Tính vị, tác dụng: Tai Hồng có vị đắng
chát, tính bình; có tác dụng giáng nghịch hạ phong, hạ khí, ấm
trung tiêu. Quả Hồng có vị ngọt, tính bình, có tác dụng nhuận
phế, trừ đờm, khỏi ho, sinh tân dịch.
Công dụng, chỉ định và phối hợp:
Tai Hồng dùng trị ho, nấc, đi đái đêm, ăn không tiêu đầy
bụng, đau bụng hàn. Ngày dùng 4,5- 9g, dạng thuốc sắc hay bột.
Quả Hồng dùng làm thuốc bổ chữa suy nhược, suy dinh dưỡng,
chứng ăn vào nôn ra. Ngày ăn 6-12g, hoặc ngâm rượu uống (Hồng
khô 3 quả cả tai, giã nát ngâm trong 500ml rượu 40 độ).
Người
ta còn dùng: 1. Nước ép từ quả Hồng phơi khô hay sấy khô -
Succus Kaki siccatus, thường gọi là Thị tất, dùng chữa bệnh cao
huyết áp; 2. chất đường trong quả Hồng - Sacccharum Kaki, thường
gọi là Thị sương. Khi làm mứt Hồng, chất đường tiết ra, ta
thu lại cho vào nồi đun lửa nhẹ. Khi thành đường thì đổ vào
khuôn, phơi hay sấy ở nhiệt độ 40-45 độ cho se, dùng dao cắt,
rồi phơi khô hẳn. Người ta dùng chất đường này chữa đau khô
cổ họng, ho.
|
|