Hy kiểm Hy
kiểm, Cỏ đuôi trâu, Đẳng nha ba lá - Isodon
ternifolius (D. Don) Kudo (Plectranthus
ternifolius D. Don), thuộc họ Hoa môi - Lamiaceae. Mô tả: Cây nhỏ, thân gỗ mọc đứng, hơi có
bốn góc, có lông rậm, ít phân nhánh, cao 0,50 - 1,25m. Lá mọc vòng
ba chiếc một, gần như không cuống dày, có lông, hình mũi mác, gân
lồi, mép có răng cưa. Hoa mọc thành chuỳ ở ngọn. Các vòng hoa
cấu tạo bởi xim nhiều hoa dày đặc. Lá bắc nhỏ. Hoa nhỏ không
cuống. Đài hình chuông, có 5 răng. Tràng ngắn, ống hơi cong, môi
trên chẻ 4, mỏng; môi dưới lõm, tròn, màu trắng có đốm đỏ,
4 nhị thò ra ngoài một ít. Vòi ngắn, chẻ đôi. Quả bế tư, có
3 góc. Ra
hoa tháng 10-11 Bộ phận dùng: Toàn cây - Herba Isodi Ternifolii. Nơi sống và thu hái: Loài của Trung
Quốc, Ấn Độ và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc khá nhiều trên
các savan cây bụi, savan cỏ, các đồi đất bạc màu, trên các
ruộng khô ở nhiều nơi từ Cao Bằng, Lạng Sơn, Hà Giang, Lào Cai
đến Hoà Bình, Ninh Bình. Tính
vị, tác dụng; Vị hơi đắng, tính mát; có tác dụng tiêu viêm sát
khuẩn, thanh nhiệt giải độc. Công dụng, chỉ định và phối hợp:
Dùng uống trong trị sốt rét, trẻ em cam tích, rắn độc cắn, đau
răng. Dùng ngoài nấu nước rửa các loại sang độc và sưng đỏ
từng bộ phận (các loại viêm) và bôi, đắp các vết loét chảy
nước vàng. |
||