|
Lười
ươi
Lười
ươi - Scaphium lychnophorum (Hance)
Kost. (Sterculia lychnophora Hance),
thuộc họ Trôm - Sterculiaceae.
Mô
tả: Cây to cao 20-25m hay hơn; cành
có góc, lúc non có lông màu hung, về sau nhẵn. Lá mọc tập trung
ở đỉnh cành; phiến to dài 10-20cm, rộng 6-12cm, thông thường có
3 thuỳ nhất là lá lúc còn non, màu bạc sáng, không lông; cuống lá
dài 10-30cm. Hoa nhỏ. Quả nang với 1-5 quả đại cao 10-15cm (tới
24cm) mặt ngoài màu đỏ, mặt trong màu lục, vỏ quả mỏng. Hạt
to bằng ngón tay hình bầu dục hay thuôn dài 2,5-3,5cm, rộng
1,2-2,5cm, màu đỏ nhạt, đính ở gốc của quả.
Hoa
tháng 1-3, quả tháng 6.
Bộ
phận dùng: Hạt - Semen Scaphii Lychnophori, thường gọi là Bạng đại hải.
Nơi
sống và thu hái: Cây phổ
biến ở miền Nam nước ta, tại các tỉnh Bình Định, Phú Yên,
Kontum, Bình Thuận, Đồng Nai đến Tây Ninh. Vào tháng 4-5, người
ta thu hoạch hạt phơi hay sấy khô. Khi đem ngâm nước, vỏ trong
của hạt ngấm nước làm cho hạt nở to gấp 8-10 lần thể tích
khi khô và cho ra một chất nhầy màu nâu nhạt, trong, vị hơi chát
và uống mát. Người ta thường thêm đường vào trong mủ cây này
để uống giải khát.
Thành
phần hoá học: Hạt Lười
ươi gồm hai phần, phần nhân chiếm khoảng 35% và phần vỏ
chiếm 65%. Trong nhân có chất béo (2,98%), tinh bột và sterculin,
bassorin. Trong vỏ có khoảng 1% chất béo, 59% bassorin, chất nhầy và
tanin. Phần đường trong hạt gồm chủ yếu là galactose, pentose và
arabinose.
Tính
vị, tác dụng: Vị ngọt,
nhạt, tính hàn; có tác dụng thanh phế nhiệt, lợi yếu hầu,
thanh trường thông tiện.
Công
dụng: Chữa các bệnh nhiệt,
nóng chưng sốt âm, ho khan, đau họng, nhức răng, đau mắt đỏ,
lao thương thổ huyết, đại tiện ra máu, máu nóng mụn lở.
Hạt
lười ươi được coi là một loại thuốc bổ mát, thêm tân dịch
có thể dùng nhiều hay dùng luôn, không hại. Thường ngày có thể
dùng vài ba hạt cho vào cốc nước nóng ngâm một lúc cho hạt nở
ra rồi thêm đường vào cho đủ ngọt uống giải khát và trừ các
bệnh nhiệt, trị các chứng đau ruột và các bệnh về đường tiêu
hoá.
|
|