|
Xương
sông
Xương
sông, Rau húng ăn gỏi - Blumea lanceolaria (Roxb.) Druce (Conyza
lanceolaria Roxb., B. myriocephala DC.), thuộc họ Cúc - Asteraceae.
Mô
tả: Cây thảo sống dai, cao
khoảng 1m hay hơn. Lá hình ngọn giáo, gốc thuôn dài, chóp nhọn, mép
có răng cưa; cuống lá có khi có tai ngắn. Cụm hoa hình đầu màu
vàng nhạt, tập hợp 2-4 cái ở nách các lá bắc. Hoa màu vàng
nhạt, mào lông màu trắng. Hoa cái ở xung quanh có tràng 3 răng; hoa
lưỡng tính ở giữa có tràng 5 răng. Quả bế hình trụ, có 5
cạnh.
Ra
hoa tháng 1-2, có quả tháng 4-5.
Bộ
phận dùng: Lá - Folium Blumeae Lanceolariae. Có khi người ta dùng toàn
cây bỏ rễ hoặc dùng cả rễ.
Nơi
sống và thu hái: Loài của phân
vùng Ấn Độ - Malaixia, mọc hoang ven đường quanh các làng và ven
rừng. Cũng thường được trồng ở nhiều nơi làm rau gia vị. Ðể
làm thuốc, thu hái lá bánh tẻ, dùng tươi hay phơi khô trong râm
hoặc sấy nhẹ cho đến khô.
Thành
phần hóa học: Lá chứa tinh
dầu 0,24% mà thành phần chủ yếu là methylthymol (94,96%); còn có
p-cymen (3,28%), limonen (0,12%).
Tính
vị, tác dụng: Vị cay, tính bình (có tác giả cho là có tính ấm); có tác
dụng khư phong trừ thấp; tiêu thũng chỉ thống, thông kinh hoạt
lạc.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Lá Xương sông được dùng ăn gỏi cá, gỏi chả nướng và cũng dùng
làm gia vị (băm ra ngâm muối vài ngày) hoặc nấu với thịt cá.
Thường dùng chữa: 1. Cảm sốt, ho, viêm họng, viêm phế quản; 2.
Tưa mồm, trắng lưỡi, viêm miệng; 3. Ðầy bụng đi ngoài, nôn
mửa; 4. Sốt co giật ở trẻ em. Liều dùng 15-20g dạng thuốc
sắc. Có thể dùng lá tươi ngậm hoặc chiết lấy nước uống. Dùng
ngoài, giã nát, xào nóng chườm lên những chỗ sưng tấy, đau
nhức, thấp khớp.
ở
Vân Nam (Trung Quốc), người ta dùng lá trị phong thấp, sản hậu
đau khớp xương, đau đầu phong và đòn ngã. Ở Hải Nam, người
ta dùng cả cây bỏ rễ trị viêm phế quản, lở loét, viêm miệng
và dùng làm thuốc ra mồ hôi.
ở
Malaixia, người ta dùng lá làm cao dán chữa tê thấp.
Ðơn
thuốc:
1.
Ho trẻ em: Xương sông, lá Hẹ, Hồng bạch, hoa Ðu đủ đực, sắc
uống.
2.
Trẻ em sốt cao, co giật, thở gấp: Xương sông, Chua me đất giã
nhỏ chế nước nóng vào vắt lấy nước cốt uống.
3.
Trúng phong cấm khẩu: Lá Xương sông và lá Xương bố giã tươi hòa
với nước nóng uống hoặc sắc nước uống.
|
|