Thành ngạnh đẹp

Thành ngạnh đẹp - Cratoxylon formosum (Jack) Dyer ssp, praniflorum (Kunz) Gogelein, thuộc họ Măng cụt - Clusiaceae.

Mô tả: Cây gỗ nhỏ, có gai ở phía gốc. Các nhánh non có lông mềm, cành nhánh già nhẵn, vỏ màu tro. Lá hình trái xoan ngược hay bầu dục, thuôn, nhọn sắc ở gốc, có mũi nhọn, hơi có lông nhung ở mặt trên, có lông mềm mịn ở mặt dưới, dài 6-11cm, rộng 25-35mm. Ở các chồi non, lá thường có màu đỏ. Hoa mọc đơn độc trên các nhánh ngắn. Cánh hoa màu đỏ. Quả nang dài 15mm, rộng 7-8mm. Hạt hình trái xoan ngược.

Bộ phận dùng: Rễ, vỏ thân, lá non - Radix, Cortex et Folium Cratoxyli Formosi.

Nơi sống và thu hái: Loài phân bố ở Nam Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ, Malaixia. Ở nước ta cây mọc hoang ở trong rừng thưa, trên các đồi trọc, bãi hoang, nương rẫy cũ.

Tính vị, tác dụng: Vị đắng chát, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi tiêu hoá.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Ngọn non dùng làm rau ăn sống, hơi chát chát; có thể dùng nấu canh chua. Lá dùng pha trà uống dễ tiêu hoá và giải nắng nóng. Phối hợp với lá Ngải cứu, nấu nước dùng cho phụ nữ sinh đẻ uống. Thường dùng cành lá chữa cảm sốt, viêm ruột, ỉa chảy và khản cổ, ho mất tiếng. Liều dùng 20g lá hoặc 40g rễ hay vỏ cây tươi, sắc uống.

Ở Vân Nam (Trung Quốc), cây được dùng trị bệnh về mắt, mắt đỏ; còn ở Quảng Tây dùng trị cảm mạo trúng nắng, viêm dạ dày ruột cấp tính, hoàng đản.