|
Ngoi
Ngoi,
Cà hôi, Chìa bôi - Solanum
verbascifolium L., thuộc họ Cà - Solanaceae.
Mô tả:
Cây nhỡ mọc đứng, cao 2,5-5m, với nhánh lá phủ đầy lông len hình
sao. Lá xoan thuôn, có gốc dạng góc, chóp nhọn, khác màu, dài
12-20cm, rộng 6-11cm; cuống lá hình trụ, dài 3-5cm. Hoa nhỏ, trắng,
thành xim bên hay ở nách lá, có cuống. Quả mọng vàng, hình cầu,
hai lần dài hơn đài, đường kính cỡ 6mm. Hạt có vân mịn, đường
kính 2mm.
Hoa
tháng 3-6, Quả tháng 7-10.
Bộ phận dùng:
Rễ và lá, hoặc thân cây – Radix et Folium seu Herba Solani Verbascifolii.
Nơi sống và thu hái:
Loài của nhiệt đới Á châu, châu Đại Dương và Mỹ châu, có phân
bố ở Ấn Độ, Nam và Tây Nam Trung Quốc, Việt Nam. Thường gặp
mọc hoang ở miền núi và trung du ở các bãi trống và nương
rẫy. Cũng được trồng ở các vườn thuốc; trồng bằng hạt vào
mùa xuân. Thu hái rễ, lá quanh năm, dùng tươi hay phơi khô.
Thành phần hoá học:
Trong cây có saponin và alcaloid solanin, soladolin, trong lá còn có tinh
dầu.
Tính vị, tác dụng:
Vị đắng, cay, tính ấm, có độc; có tác dụng thanh nhiệt tiêu
thũng, sát trùng, chỉ dương, chỉ huyết, hành khí chỉ thống,
sinh cơ thu liễm.
Công dụng:
Rễ được dùng chữa: Đau dạ dày, phong thấp tê bại, rắn cắn,
mụn nhọt ung độc, đòn ngã tổn thương, gãy xương, bệnh bạch
cầu hạt mạn tính. Cũng dùng làm thuốc uống điều kinh và
chứng rối loạn niệu đạo.
Lá
dùng ngoài trị viêm mủ da, loét, vết đứt, xước, lòi dom, hắc
lào, lao hạch. Cũng dùng chữa đái đục và phụ nữ khí hư. Lá tươi
giã nát được người Malaixia dùng đắp lên hai bên thái dương
chữa nhức đầu. Còn dùng làm thuốc nấu cho trâu bò uống trị sán.
Ở
Trung Quốc, có nơi dùng toàn cây chữa ung sang thũng độc, thấp
sang đau lưng, gãy xương, ngoại thương cảm nhiễm, phong thấp tê
đau, đòn ngã ứ đau, ngoại thương xuất huyết, trẻ em ỉa
chảy, tử cung trệ xuống.
Ở
Ấn Độ, người ta dùng cây khô tán bột với nước dùng đắp
trị viêm và chữa bỏng lửa tốt.
Ở
Malaixia, nước nấu toàn cây dùng làm nước tắm cho phụ nữ sau
khi sinh đẻ.
Đơn thuốc:
1.
Chữa lòi dom: Lá Ngoi tươi giã nát sao nóng, rịt vào chỗ đau và
băng lại, hoặc nướng cháy lá, vo tròn, nhét vào hậu môn.
2.
Chữa tràng nhạc: Lá hoặc quả Ngoi 20g, giã nát với lá Dâm bụt
15g, vỏ rễ hay vỏ thân cây Gạo 20g, đun với nước vo gạo đặc
đến khi sền sệt rồi đắp, băng lại.
3.
Chữa hắc lào, lở ghẻ: Lá tươi giã ép lấy nước đặc, bôi.
4.
Bệnh bạch cầu hạt mạn tính (ở Trung Quốc): Ngoi 10-15g, nấu sôi
và chia ra uống 3 lần.
|
|
