|
|
Mùi
tây
Mùi
tây, Rau mùi tây - Petroselinum crispum (Mill.) Nym. ex Airy Shaw (P.
sativum Hoflin.), thuộc họ Hoa tán - Apiaceae.
Mô
tả: Cây thảo sống 2 năm, cao
20-50cm, thân xẻ rãnh. Lá chia thùy hoặc xẻ nhiều phần hẹp,
nhất là những lá phía trên. Tán kép nhỏ, không có bao chung, mang
3 tán; mỗi tán mang cỡ 10-15 hoa trắng, đối xứng hai bên, 5 lá đài
nhỏ, 5 cánh hoa nguyên hay chẻ đôi, cỡ 2,5mm, 2 vòi nhuỵ. Quả tròn
dài cỡ 4mm.
Bộ
phận dùng: Toàn cây, chủ yếu là lá - Herba et Folium Petroselini Crispi
Nơi
sống và thu hái: Cây gốc ở
Tây Á và Bắc Phi, được trồng nhiều lấy lá làm rau ăn gia vị
như Tỏi, Hành... Có thể thu hái cây quanh năm.
Thành
phần hóa học: Các bộ phận
của cây đều chứa: glucosid apiin, tinh dầu; hạt chứa coumarin...
Tinh dầu có tỷ lệ cao trong quả và ở lá. Các thành phần chính
đã biết là apiol, một hoạt chất estrogen, các vitamin A, B, C và
chất khoáng Fe, Ca, P, Mg, Na, K, I, Cu, Mn, S, chlorophin, men, tinh dầu
(pinen, tecpen, apiol, apein). Rất giàu vitamin C.
Tính
vị, tác dụng: Mùi tây kích thích chung và hệ thần kinh, chống thiếu máu,
chống còi xương, chống hoạt huyết, chống khô mắt, giúp khai
vị, dễ tiêu hoá, giải độc, lọc máu, lợi tiểu, điều hoà
kinh nguyệt, dãn mạch, kích thích cơ trơn, chống ung thư và trị
giun. Dùng ngoài chống tiết sữa và tiêu sưng. Hạt khô kích thích
và lợi tiểu.
Công
dụng: Thường được chỉ
dẫn dùng uống trong giúp tăng trưởng, trị: 1. Thiếu máu, rối
loạn dinh dưỡng, suy nhược, ăn không ngon, chứng khó tiêu, đầy
hơi, thối ruột, máu xấu, đa huyết, viêm mô tế bào, sốt gián cách,
nhiễm trùng; 2. Thấp khớp thống phong; 3. Ðau bụng kinh; 4. Ðau gan
mạn; 5. Trạng thái thần kinh dễ kích thích; 6. Mất trương lực
của túi mật; 7. Ký sinh trùng đường ruột.
Dùng
ngoài trị căng sữa, bạch đới, đụng giập, vết thương, vết
đốt của sâu bọ, đau mắt, đau dây thần kinh, tàn nhang.
Cách
dùng: Thường dùng uống trong dưới dạng thuốc sắc, với liều
25-50g toàn cây hay rễ, lá trong 1 lít nước. Đun sôi 5 phút, hãm 15
phút. Ngày uống 2 ly.
Dùng
ngoài giã đắp, nấu nước rửa, chiết nước dịch ngâm cồn
uống.
|
|
