Móc diều

Móc diều, Vuốt hùm - Caesalpinia decapetala (Roth.) Alston (C. sepiaria Roxb.), thuộc họ Ðậu - Fabaceae.

Mô tả: Cây nhỡ leo, có gai hình nón, dạng móc. Lá lông chim hai lần, có 5-9 đôi lá chét, nhạt ở mặt trên, mốc ở dưới, hơi có lông nhung, dài 12-25mm, rộng 7-10mm, tròn ở hai đầu. Hoa vàng hay có vạch đỏ, xếp thành chùm dạng tháp, dài 15-20cm rộng 9-10cm, có lá ở gốc. Quả đậu thuôn, tròn ở hai đầu, dài 6cm và hơn, rộng 25mm, dẹp, có u với mép mỏng; vỏ quả hoá sừng, dễ vỡ, vỏ quả trong dai, dạng sợi. Hạt hình bầu dục, hình trụ, hơi dẹp, dài 10mm, rộng 6-7mm, màu nâu tối.

Hoa tháng 3-5.  

Bộ phận dùng: Toàn cây - Herba Caesalpiniae Decapetalae.

Nơi sống và thu hái: Cây của Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, Ấn Ðộ, Lào và Việt Nam. Ở nước ta, thường gặp trong rừng phục hồi đến độ cao 1200m từ Sơn La đến Lâm Ðồng, Ðồng Nai.

Thu hái các bộ phận của cây vào hè thu, dùng tươi hoặc thái phiến, phơi khô dùng.

Thành phần hóa học: Hạt chứa dầu mà thành phần có các acid linoleic, oleic, một chất đắng không phải glucosidic và một chất không xà phòng hoá.

Tính vị, tác dụng: Rễ có vị đắng, chát, tính bình, có ít độc, có tác dụng thông kinh hoạt huyết, tán hàn phát biểu, làm ngừng ho, tan đờm. Hạt giải độc, sát trùng.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: ở Trung Quốc, rễ được dùng trị phong hàn cảm mạo, sởi không mọc, sán khí, viêm nhánh khí quản. Hạt dùng trị sốt rét, lỵ. Lõi thân dùng trị trẻ em cam tích.

Liều dùng: 15-30g rễ, dùng ngoài không kể liều lượng.

Ở Ấn Ðộ, rễ được dùng xổ, lá tươi dùng điều kinh, nhuận tràng và dùng ngoài trị bỏng.