|
Khổ
sâm Bắc bộ
Khổ
sâm Bắc bộ - Croton tonkinensis
Gagnep., - thuộc họ Thầu dầu - Euphorbiaceae.
Mô tả:
Cây nhỏ cao 1-1,5m, cành non mảnh. Lá mọc so le, có khi tụ họp 3-4
lá như kiểu mọc vòng, hai mặt có lông óng ánh như lá nhót, phủ
dày hơn ở mặt dưới; phiến lá hình ngọn giáo, dài 5-9cm, rộng
1-3cm, chóp nhọn dài thành mũi nhọn, mép nguyên, 3 gân toả từ
gốc, cũng với 2 tuyến dạng răng cưa. Hoa nhỏ trắng mọc thành
chùm ở nách lá hoặc đầu cành, đơn tính cùng gốc. Quả có 3
mảnh vỏ. Hạt hình trứng, màu nâu.
Mùa hoa quả tháng 5-8.
Bộ phận dùng:
Lá - Folium Tonkinensis
Nơi sống và thu hái:
Cây mọc hoang và được trồng ở khắp nơi, trong các vườn gia đình
hoặc vườn thuốc, chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc Việt Nam. Thường
trồng bằng gieo hạt hay trồng bằng cành vào mùa xuân, Thu hái lá
khi cây đang có hoa, đem phơi hoặc sấy khô. Khi dùng sao vàng.
Thành phần hoá học:
Trong lá có các nhóm chất flavonoid, alcaloid và tanin. Hàm lượng
alcaloid toàn phần là 0,31-0,33%.
Tính vị, tác dụng:
Lá Khổ sâm có vị đắng, hơi ngọt, hơi chát, tính mát hay bình,
có tác dụng thanh nhiệt tiêu độc, sát trùng.
Công dụng:
Chữa ung nhọt, lở loét, viêm mũi, ỉa ra máu, viêm loét dạ dày-tá
tràng, lỵ, đau bụng, tiêu hoá kém. Ngày dùng 15-20g lá sao vàng,
dạng thuốc sắc. Dùng ngoài lấy nước sắc đặc để rửa,
chữa mụn nhọt, lở ngứa.
Đơn thuốc:
1.
Chữa đau bụng không rõ nguyên nhân: Hái mấy lá Khổ sâm, nhai
với mấy hạt muối; nếu có nôn hay sôi bụng thì nhai với một
miếng gừng sống.
2.
Chữa đau bụng lâm râm, hay sau khi ăn đau bụng, khó tiêu: Lá Khổ
sâm, dây Ngấy hương, đều phơi khô, mỗi thứ một nắm (30-40g),
thêm 3 lát gừng, sắc uống. Hoặc thường dùng sắc 2 thứ lá trên
uống thay trà.
3.
Chữa kiết lỵ hay đau bụng đi ngoài: Dùng lá Khổ sâm và lá Phèn
đen mỗi thứ một nắm sắc uống, hoặc lá Khổ sâm, Rau sam, Cỏ
sữa, Nhọ nồi, Lá mơ lông, mỗi vị 10g sắc uống, ngày 1 thang.
4.
Chữa khắp mình nổi mẩn ngứa, muốn gãi luôn: Dùng lá Khổ sâm,
Kinh giới, lá Đắng cay, lá Trầu không, nấu nước xông và tắm
rửa.
5.
Chữa vẩy nến: Khổ sâm 15g, Huyền sâm 15g, Kim ngân 15g, Sinh địa
15g, quả Ké 10g, tán bột làm thành viên, ngày uống 20-25g.
|
|
