|
Cỏ
sữa lá lớn
Cỏ
sữa lá lớn - Euphorbia hirta L., thuộc họ Thầu dầu - Euphorbiaceae.
Mô
tả: Cây thảo sống hằng năm
hay nhiều năm, có thân mảnh cao 15-40cm, toàn cây có lông ráp và có
nhựa mủ trắng. Lá mọc đối, cuống ngắn, phiến lá hình mũi mác,
dài 4-5cm, rộng 7-15mm, mép có răng cưa nhỏ. Gốc cuống lá có 2 lá
kèm nhỏ hình lông cứng. Nhiều cụm hoa hình chén nhỏ ở các nách
lá. Mỗi chén mang các hoa đơn tính. Quả rất nhỏ, đường kính
khoảng 1,5mm, khi già nứt thành 3 mảnh vỏ mang 3 hạt rất nhỏ.
Ra
hoa quanh năm.
Bộ
phận dùng: Toàn cây - Herba Euphorbiae Hirtae.
Nơi
sống và thu hái: Loài liên
nhiệt đới, mọc hoang khắp nơi, ở những chỗ đất có sỏi đá,
bãi cỏ, đường đi. Thu hái cây vào mùa hè thu, rửa sạch, dùng tươi
hay phơi khô dùng dần.
Thành
phần hoá học: Trong cây có
quercetin, triacontan, jambulol, một chất phenolic, enphosterol, một
phytosterol và phytosterolin, các acid hữu cơ (gallic, melissic, palmitic,
oleic và linoleic), l-inositol và một alcaloid xanthorhamnin.
Tính
vị, tác dụng: Cây có vị hơi đắng và chua, tính mát, hơi có độc, có tác
dụng tiêu viêm, lợi tiểu, giải độc, chống ngứa, thông sữa; cây
còn có tính làm dịu, chống co thắt và làm dễ thở.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Người ta dùng Cỏ sữa để chữa: 1. Lỵ trực khuẩn, lỵ amíp;
2. Viêm ruột cấp, khó tiêu, viêm ruột non do Trichomonas; 3. Viêm khí
quản mạn tính; 4. Viêm thận, viêm bể thận. Dùng ngoài trị
eczema, viêm da, hắc lào, zona, apxe vú, viêm mủ da. Còn dùng cho
phụ nữ đẻ ít sữa hoặc tắc tia sữa.
Ở
Ấn Ðộ, Cỏ sữa lá lớn được dùng trị bệnh giun ở trẻ em,
bệnh đường ruột và ho; dịch lá dùng trị lỵ và cơn đau
bụng, nước sắc cây dùng trị bệnh về phế quản và hen; nhựa
cây đắp trị hột cơm, mụn cóc. Ở phương Tây, Cỏ sữa được
dùng trị bệnh đường hô hấp (hen, sổ mũi, khí thũng, ho mạn tính).
Còn dùng chữa bệnh về mắt (viêm kết mạc, loét giác mạc). Nó
có tính gây xót đối với niêm mạc dạ dày nên cần uống thuốc
trước các bữa ăn.
Cách
dùng: Có thể dùng dưới
nhiều dạng. Nếu hãm, lấy 1g cho vào trong 1 chén nước sôi, mỗi
ngày uống 2 chén. Hoặc dùng cao lỏng 0,50g - 1,50g hàng ngày. Hoặc
dùng cao nước rượu 0,05-0,10g hàng ngày, dạng poxio. Hoặc dùng
cồn thuốc 1-3g mỗi ngày. Người ta cũng thường dùng nước nấu
cây để chữa bệnh ngoài da hoặc giã đắp ngoài.
Ghi
chú: Không dùng quá liều vì cây
có độc, sẽ gây ỉa chảy và làm tim hoạt động bất thường. Có
thể giải độc bằng nước sắc Cam thảo và Kim ngân hoa, mỗi
vị 12-16g.
|
|