Vối thuốc

Vối thuốc, Kháo cài, Thù lụ - Schima wallichii (DC.) Korth, (Gordonia wallichii DC.) thuộc họ Chè - Theaceae.

Mô tả: Cây gỗ lớn cao 20-25m; cành non có lông, màu nâu, sau nhẵn. Lá đơn nguyên, hay hơi có khía răng ở mép, hình trái xoan, nhọn ở đầu, hình nêm ở gốc, nhẵn, dai. Hoa mọc đơn độc; có cuống xếp ở nách lá đầu cành, gốc có hai lá bắc hình bầu dục ngược, rất nhiều lông ở cả hai mặt, thường rụng sớm; đài gồm 5 lá đài có lông ở mặt trong; tràng gồm 5 cánh hoa màu trắng, cũng có lông mặt trong ở phía gốc; nhị xếp 4-5 dãy; bầu 5 ô. Quả mang đài tồn tại, hình bầu dục, nở làm 5 mảnh; mỗi ô chứa 2-3 hạt dẹp, xung quanh có cánh mềm.

Hoa nở vào tháng 1-4.

Bộ phận dùng: Vỏ, lá non - Cortex et Folium Schimae Wallichii.

Nơi sống và thu hái: Loài của Ấn Độ, Nêpan, Nam Trung Quốc, Lào và Bắc Việt Nam. Ở nước ta, chỉ gặp ở rừng vùng cao các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng.

Thành phần hóa học: Có saponin.

Tính vị, tác dụng: Vỏ kích thích da, trừ giun, làm phồng. Lá non có vị chát, tính bình, có ít độc; có tác dụng thu sáp chỉ lỵ, diệt giun đũa và sát trùng; còn có thể tiêu thũng, chỉ huyết sinh cơ.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Vỏ được dùng ở Ấn Độ trị giun.

Còn lá non được dùng ở Trung Quốc để trị chảy máu mũi, lỵ, tử cung trụt xuống, trừ diệt ốc sên, ăn uống không tiêu, bệnh giun đũa, viêm ruột; cũng dùng trị vết thương do cháy, bỏng; trị ngoại thương xuất huyết, vết thương các trùng độc cắn và rắn độc cắn.

Ghi chú: Loài Vối thuốc răng cưa (hay Mộc Hà) - Schima superba Gardn. et Champ. cùng có vỏ dùng làm thuốc duốc cá.