|
Chút
chít nhăn
Chút
chít nhăn, Dương đề - Rumex crispus L., thuộc họ Rau răm - Polygonaceae.
Mô
tả:
Cây thảo lưu niên có rễ to, nâu, đơn hay phân nhánh. Thân mọc đứng,
phân nhánh, cao 40-80cm hay hơn. Lá có cuống, không lông; các lá phía
dưới thân dài 12-25cm, rộng 2-4cm, phiến lá trong hay hình tim ở
gốc, mép nhăn lượn sóng; các lá ở phía trên hẹp hơn, gần như
không cuống. Chuỳ hoa to ở ngọn khá dày đặc, mang những xim co có
lá rất nhỏ ở gốc. Quả bế ba cạnh bao bởi những lá đài ngoài,
trên bề mặt thường có những cục chai lồi.
Bộ
phận dùng:
Rễ - Radix Rumicis Crispi, thường gọi là Thổ đại hoàng.
Nơi
sống và thu hái:
Loài phân bố ở Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Lào, Inđônêxia
và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc nơi đất trống ở Hà Nội,
Ninh Bình và Lâm Ðồng; cũng gặp nơi đất cát mới lấp ở cồn
Cần Thơ. Thu hái rễ và lá quanh năm; rễ rửa sạch, thái nhỏ, phơi
khô.
Thành
phần hoá học:
Rễ chứa tanin và các dẫn xuất anthracenic (1-2%). Người ta đã
biết có emodin, acid chrysophanic và tinh dầu.
Tính
vị tác dụng:
Vị đắng, tính hàn; có tác dụng thanh nhiệt, thông tiện, sát trùng.
Người ta còn biết cây có tác dụng gây kích thích da và các màng
nhầy, kể cả màng nhầy của bộ máy tiêu hoá. Ở Âu châu, rễ cây
được xem như có tính chất bổ, chống thiếu máu và dùng lọc máu.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp: Thường được dùng làm thuốc uống trong
trị thiếu máu, ho lao, viêm gan, thấp khớp mạn tính, vàng da, đái
đường và bệnh ngoài da (hắc lào, eczema, nấm tóc). Dùng ngoài
trị nhọt ngoan cố, loét ở đùi, bạch đới. Liều dùng 30g cho vào
1 lít nước sắc uống, trong 2 ngày. Người ta còn dùng bột rễ làm
thành viên 0,50g và uống 2-4 viên mỗi ngày vào bữa ăn. Dùng ngoài
lấy dịch rễ tươi đắp vào vết loét hoặc nấu nước xông
trị bạch đới.
|
|