|
Xoan
Xoan
- Melia azedarach L., thuộc họ Xoan - Meliaceae.
Mô
tả: Cây cao 15-20m, rụng lá mùa
đông. Lá kép lông chim lẻ 2-3 lần, lá chét có chóp nhọn, gốc
lệch, ở mép có răng cưa. Hoa nở trước hoặc cùng thời gian
với lá non, xếp thành chùy ở nách lá. Hoa màu tím nhạt, thơm
hắc, 5-6 lá đài, 5-6 cánh hoa hình dải, 10 nhị dính thành ống hình
trụ, phân thùy, với 10-12 bao phấn đính ở kẽ thùy. Có đĩa
mật. Bầu 5-6 ô. Quả hạch, vỏ ngoài nạc, vỏ trong hóa gỗ,
gồm 4-5 ô, mỗi ô chứa 1 hạt đen.
Ra
hoa tháng 2-3
Bộ
phận dùng: Vỏ và vỏ rễ - Cortex et Cortex Radicis Meliae. thường
gọi là Khổ luyện bì
Nơi
sống và thu hái:
Cây của vùng Ấn Độ - Malaixia, mọc hoang và cũng thường được
trồng. Thu hái vỏ cây quanh năm, tốt nhất vào đầu mùa mưa,
rửa sạch, dùng tươi hay phơi khô.
Khi
bóc vỏ Xoan cần cạo hết lớp vỏ nâu bên ngoài, chỉ lấy phần
vỏ lụa ở giữa. Khi dùng, đem sao vỏ đến hơi vàng.
Thành
phần hóa học: Trong vỏ có
tanin, muối oxalat, chất margosin; còn có kulactone, kulolactone,
kulinone, methyl kulonate, toosendanin.
Tính
vị, tác dụng: Xoan có vị đắng, tính lạnh, hơi độc. Nó là loại
thuốc làm se và tẩy giun, có đặc hiệu với các loại giun chỉ,
giun đũa và giun kim. Cũng có thể trị bệnh nhiệt cấp tính, viêm
bàng quang và sán khí.
Cây
có độc, nếu uống nhiều, sẽ bị choáng mặt, choáng đầu và co
rút gân.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Thường được chỉ định dùng trị giun đũa, giun chỉ, giun kim.
Liều dùng 5-10g, dạng thuốc sắc. Dùng ngoài trị bệnh tinea,
ghẻ, eczema, viêm da, mày đay, viêm âm đạo do trichomonas. Nấu nước
để rửa, hoặc nghiền ra và pha thêm giấm để đắp ngoài. Lá dùng
đun sôi để rửa và thấm nước lau chữa chốc lở, nhiễm trùng
ecpet, mảng tròn, mụn nhọt, viêm da.
|
|