|
Xích
đồng
Xích
đồng, Mò đỏ - Clerodendrum japonicum (Thunb.) Sweet (Volkameria
japonica Thunb., C. kaempferi (Jacq.) Sieb. ex Hassk.), thuộc họ
Cỏ roi ngựa - Verbenaceae.
Mô
tả: Cây bụi cao 2m; cành vuông,
có rãnh, có lông mịn, mắt có lằn lông nối liền hai cuống. Lá
có phiến hình tim, to 30cm, không lông, mép có răng nhỏ, cuống dài
5-20cm. Chùy hoa ở ngọn các nhánh, cao 45cm, đỏ chói hay hồng, dài
8mm; ống tràng cao 1,5cm, thùy tràng 5mm. Quả hạch cứng lam đen, to
12mm, trên đài đồng trưởng to 3,5cm.
Ra
hoa tháng 6-7.
Bộ
phận dùng: Hoa, rễ và lá - Flos, Radix et Folium Clerodendri
Japonici; ở Trung Quốc, thường có tên là Sanh đồng hay Hà
bao hoa.
Nơi
sống và thu hái: Loài Phân
bố ở Ấn Độ, Trung Quốc, Lào, Malaixia và Việt Nam. Ở nước
ta, cây mọc ở Sơn La, Hà Giang, Tuyên Quang, Hòa Bình, Vĩnh Phú, Hà
Tây, Hà Nội, Hải Hưng, Nam Hà, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,
Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam - Ðà Nẵng.
Cũng được trồng làm thuốc. Thu hái rễ và lá quanh năm; rễ
rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô dùng.
Tính
vị, tác dụng: Cụm hoa có vị ngọt, tính ấm không độc; có tác dụng
bổ huyết. Rễ có vị nhạt hơi ngọt, tính bình, không độc; có
tác dụng thanh nhiệt giải độc, khư phong thấp, thanh can phế,
lợi tiểu, tiêu viêm, tán ứ. Lá có tác dụng thanh nhiệt giải độc,
tiêu thũng.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Cây được dùng chữa khí hư, viêm tử cung, kinh nguyệt không đều,
vàng da, mụn lở, huyết áp cao, khớp xương đau nhức, đau lưng.
Ngày dùng 15-20g, sắc hoặc nấu cao uống. Lá tươi giã đắp hoặc
ép lấy nước rửa vết thương, bỏng, mụn lở.
Ở
Trung Quốc, cụm hoa được dùng trị xích, bạch đới, trĩ, sán khí
và mất ngủ; rễ được dùng trị phong thấp đau nhức xương, đau
lưng, đòn ngã tổn thương, lao phổi kèm theo ho, khái huyết, trĩ
xuất huyết, lỵ. Liều dùng cụm hoa 30-90g, rễ 30-60g, dạng thuốc
sắc. Lá được dùng ngoài trị mụn nhọt và viêm mủ da. Dùng ngoài
giã lá tươi đắp vào chỗ đau.
Ðơn
thuốc:
1.
Trĩ xuất huyết: Dùng rễ Xích đồng hoặc hoa 60g, nấu với thịt
ăn.
2.
Mụn nhọt ở nách: Giã lá tươi thêm mật ong rồi đắp vào chỗ
đau.
|
|
