EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
Cỏ
gấu Cỏ
gấu, Cỏ cú, Củ gấu hay Hương phụ - Cyperus rotundus L.,
thuộc họ Cói - Cyperaceae. Mô
tả: Cỏ sống dai, cao 20-30cm.
Thân rễ phình lên thành củ, màu nâu thẫm hay nâu đen, có nhiều
đốt và có lông; thịt màu nâu nhạt. Lá hẹp, dài, có bẹ. Hoa
nhỏ mọc thành tán xoè tỏa ra hình đăng ten ở ngọn thân. Quả
ba cạnh, màu xám.
Bộ
phận dùng: Thân rễ - Rhizoma Cyperi, thường gọi là Hương phụ. Nơi
sống và thu hái: Loài liên
nhiệt đới, mọc hoang quanh làng, đường đi khắp nơi. Có thể đào
thân rễ quanh năm, bỏ rễ con, phơi khô. Ðể nguyên hoặc chế
với giấm, nước tiểu trẻ em, muối, rượu thành Hương phụ tứ
chế. Thành
phần hoá học: Trong tinh dầu
củ gấu có 32% cyperen, b-selinen,
49% cyperol; còn có a-cyperol,
cyperolen, patchoulenon, cyperotundon. Củ gấu còn chứa dầu béo chứa
glycerol và các acid linoleic, linolenic, oleic, myristic, stearic, chất không
xà phòng hóa 22,8%. Tính
vị, tác dụng: Hương phụ có vị cay, hơi đắng, ngọt, tính bình, có tác
dụng hành khiếu, khai uất, thông kinh, tiêu sưng giảm đau. Vị hương
phụ sao tẩm khác nhau có tác dụng khác nhau và cách chữa bệnh khác
nhau. Hương
phụ dùng sống có tác dụng giải cảm. Ở Ấn Ðộ, người ta cho
là nó có tác dụng lợi tiểu, điều kinh, trị giun, làm ra mồ hôi,
làm se và kích thích. Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Ðược dùng chữa kinh nguyệt không đều, khi thấy kinh đau bụng,
viêm tử cung mạn tính, các bệnh phụ nữ mà trước và sau khi
sinh đẻ, chữa đau dạ dày ợ hơi và nước chua, giúp ăn uống
mau tiêu, chữa nôn mửa, đau bụng đi lỵ và ỉa chảy. Còn dùng
trị đòn ngã tổn thương. Ở Ấn Ðộ người ta dùng hương phụ
để chữa rối loạn của dạ dày và kích thích của ruột. Cách
dùng: Dùng dưới dạng thuốc
sắc, bột, cao, hoặc rượu thuốc. Mỗi ngày 6-12g, dùng riêng
hoặc phối hợp với Ích mẫu, Ngải cứu. Tùy theo thể trạng
của bệnh mà dùng tươi, sao đen hay tứ chế. Dùng sống khi chữa
bệnh ở hông ngực và giải cảm - Sao đen thì cầm máu, dùng trong
trường hợp rong kinh. Tẩm nước muối sao cho bớt ráo, dùng chữa
bệnh về huyết - Tẩm nước tiểu trẻ em sao để giáng hỏa khí
có chứng bốc nóng - Tẩm giấm sao để tiêu tích tụ, chữa
huyết ứ, u báng- Tẩm rượu sao để tiêu đờm, chữa khí trệ,
đờm nước ứ đọng. Hương phụ tứ chế dùng chữa chung các
bệnh của phụ nữ, hàn hay nhiệt đều thích hợp cả. Ðơn
thuốc: 1.
Ðau dạ dày, dùng Hương phụ 30g, Riềng 15g, tán thành bột mịn. Dùng
3g với nước ấm, hai lần trong ngày. 2.
Bài thuốc điều kinh chữa kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh,
khí huyết kém: Hương phụ 20g Ích mẫu 15g, Ngải diệp 10g, Nhân
trần 15g, Ðỗ 500ml nước sắc còn 150ml nước, uống ngày một
thang (ở An Giang). 3.
Ðiều kinh (Thuốc Hương Ngải): Hương phụ 3g, Ích mẫu 3g, Ngải
cứu 3g, Bạch đồng nữ 3g, sắc với nước; chia 3 lần uống trong
ngày. Muốn cho kinh nguyệt đều, uống đón kinh 10 ngày trước ngày
dự đoán có kinh. |
||