|
Ổ
sao dãy
Ổ
sao dãy, Thạch kiếm, ổ nang nhỏ Fortune - Microsorum fortunei
(Moore) Ching, thuộc họ Ráng - Polypodiaceae.
Mô
tả: Cây cao 25-70cm. Thân rễ
leo, có vẩy rất thưa, hay gần nhẵn; vẩy hình ngọn giáo, gốc tròn.
Lá có cuống ngắn (nhiều nhất 8cm), màu vàng rơm, không có cánh,
phiến lá hình dải - ngọn giáo, dài 30-45cm, rộng 2-5cm, thắt dần
về hai đầu, mép nguyên; cấu trúc dầy, hơi dai, gân lá rõ ít
nhiều, gân bên không rõ mấy. ổ túi bào tử tròn, rộng, nhiều
khi mang vẩy, xếp thành hai dãy gần sống lá. Bào tử hình trái
xoan, không màu, có u nhỏ.
Bộ
phận dùng: Toàn cây - Herba Microsori.
Nơi
sống và thu hái: Loài của
Trung Quốc và Việt Nam. Cũng gặp nhiều ở các tỉnh phía Bắc,
nhiều nhất là ở vùng Sapa tỉnh Lào Cai và phía bắc tỉnh Cao
Bằng. Chúng mọc thành các đám lớn trên các vách đá hay bám trên
cành cây gỗ trong rừng. Cũng phân bố ở các tỉnh Tây Nguyên, như
ở Kon Tum. Có thể thu hái toàn cây quanh năm. Rửa sạch, dùng tươi
hay phơi khô cất dành.
Tính
vị, tác dụng: Vị ngọt và hơi đắng, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt
giải độc, lợi tiểu, lương huyết, chỉ huyết. Ở Thiểm Tây, cây
được xem như có vị nhạt, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt
lợi niệu, khư phong trừ thấp, hoạt huyết chỉ thống. Còn ở Vân
Nam, toàn cây được xem như có vị đắng tính mát, có tác dụng
thanh nhiệt lương huyết, thông lâm, giải độc.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Ở Hương Cảng (Trung Quốc) cây được dùng chữa: 1. Bệnh đường
tiết niệu, vàng da; 2. Viêm khí quản, áp xe phổi; 3. Kiết lỵ, trĩ
xuất huyết; 4. Ho ra máu, nôn ra máu, chảy máu cam; 5. Bạch đới,
thấp khớp đau nhức xương. Liều dùng 15-30g. Dạng thuốc sắc. Ðối
với người ốm yếu dùng phải thận trọng. Dùng ngoài trị đòn
ngã sưng tấy, gãy xương, rắn cắn, lao hạch bạch huyết, mụn
nhọt và viêm mủ da. Giã cây tươi và đắp vào chỗ đau.
Ở
Thiểm Tây (Trung Quốc) cây dùng trị viêm tuyến hạch, tiểu tiện
bất lợi,
phong
thấp tê đau, đau đầu, ngoài da lở ngứa gãy xương sườn.
Ở
Vân Nam (Trung Quốc) cây được dùng trị nhiệt lâm, băng đới,
thổ huyết, nục huyết, nhiệt lỵ, trĩ huyết, phù thũng, ho lao,
phong thấp đau xương, san thũng, cảm nhiễm niệu đạo.
Đơn
thuốc:
1.
Viêm nhiễm đường tiết niệu: ổ sao dãy, Bòng bong, Mã đề mỗi
vị 30g. Sắc uống.
2.
Vàng da: ổ sao dãy 90g sắc uống, thêm ít đường đỏ.
3.
áp xe phổi: ổ sao dãy 90g, Diếp cá 60g, sắc uống, thêm một lượng
vừa đủ đường kính.
|
|