|
Keo
giậu
Keo
giậu, Táo nhơn, Bình linh, Bọ chét hay Keo giun - Leucaena Leucocephala (Lam.) De Wil, thuộc họ Đậu - Fabaceae.
Mô tả:
Cây nhỏ cao tới 5m, không có gai, vỏ thân màu nâu nhạt. Lá kép lông
chim hai lần; cuống chung dài 12-20mm; lá lông chim 4-8 đôi; lá chét
12-18 đôi gần như không cuống và hình lưỡi liềm, dài 10-15mm,
rộng 3-4mm. Cụm hoa hình đầu ở nách lá, gồm nhiều hoa màu
trắng. Quả đậu dẹt màu nâu, dài 13-14cm, rộng 15mm, đầu quả có
mỏ nhọn; hạt 15-20, dẹt, lúc non màu lục; khi già màu nâu nhạt,
cứng, nhẵn.
Mùa hoa tháng 4-6; quả tháng 7-9.
Bộ phận dùng:
Hạt - Semen Leucaenae Leucocephalae.
Nơi sống và thu hái:
Gốc ở nhiệt đới Mỹ châu, được thuần hoá ở nhiều nước
Đông Nam Á. Có nơi cây phát tán hoang dại, nhưng cũng thường được
trồng ở nhiều nơi làm hàng rào giậu, làm cây che bóng và cải
tạo đất, lấy lá làm thức ăn cho gia súc và làm phân xanh. Thu
hoạch quả chín vào mùa hè – thu, rồi đập lấy hạt, đem phơi
hay sấy khô. Có thể dùng hạt tươi.
Thành phần hoá học:
Lá chứa tanin, quercitrin và là nguyên liệu cho protein và caroten. Còn
có alcaloid độc là leucenin hoặc leucenol tương tự chất mimosin
trong các loài thuộc chi Mimosa.
Hạt chứa dầu béo, trong đó có các acid béo (palmitic, stearic,
behenic, lignoceric, oleic và linoleic); hạt còn chứa chất nhầy gồm
mannan, galactan và xylan.
Tính vị, tác dụng:
Hạt Keo giậu sao vàng thì có vị hơi đắng nhạt, mùi thơm bùi,
để sống thì mát, tính bình; có tác dụng trị giun.
Công dụng:
Để trị giun, thường dùng hạt tươi ăn hoặc dùng hạt khô rang
lên cho nở, tán bột uống, hoặc thêm đường làm thành bánh. Ngày
dùng 10-15g (trẻ em) hoặc 25-50g (người lớn) uống vào sáng sớm lúc
đói, liền trong 3-5 buổi sáng. Không cần dùng thuốc tẩy. Có
thể phối hợp với các loại hạt khác như Sử quân tử thì
hiệu quả càng cao.
Ở
Ấn độ, người ta còn dùng vỏ cây làm thuốc chữa bệnh đường
tiêu hoá.
Ghi
chú: Keo giậu là nguồn thức ăn giàu protein cho gia súc, nhất là các
loài nhai lại (trâu bò). Còn đối với các loại động vật khác
như ngựa, lợn, thỏ, gà... thì nếu ăn quả nhiều lá, có thể
ngộ độc gây rụng lông và nếu ăn nhiều quả và hạt thì có
triệu chứng ngộ độc như đối với Selenium. Người ta giải thích
là do trong lá có alcaloid leucenin, còn trong hạt có nhiều Selenium
được tích tụ lại do quá trình hấp thụ nguyên tố này trong đất
trồng. Người ta cũng đã lưu ý đến tác dụng ngừa thai của
vỏ rễ và vỏ thân Keo giậu khi thí nghiệm trên chuột nhắt
trắng.
|
|