Cỏ
tháp bút yếu
Cỏ
tháp bút yếu, Mộc tặc yếu - Equisetum ramosissimum Desf. Ssp.
debile (Vauch.) Hanke (E. debile Roxb. ex Vauch.), thuộc họ Cỏ tháp
bút - Equisetaceae.
Mô
tả: Cây thảo có thân rễ dài
nằm dưới đất, thân cao đến 1m rộng 5-10mm, màu lục có 3-6 cành,
phân thành từng lóng dễ gãy ở mắt, Lá thành vòng ôm thân, có
6-30 răng thấp, màu sậm. Bông bào tử xoan tròn dài ở ngọn, chót
có mũi nhọn ngắn; vẩy mang túi bào tử hình khiên; bào tử hình
cầu có 4 sợi đàn hồi.
Mùa
sinh sản: tháng 10-12.
Bộ
phận dùng: Toàn cây - Herba Equiseti Ramosissimi.
Nơi
sống và thu hái: Cây mọc
hoang ở ven suối và các bãi cát ẩm dọc sông ở vùng núi, từ Lào
Cai tới Gia Lai, Ðắc Lắc, Lâm Ðồng. Thu hái toàn cây quanh năm,
tốt nhất vào tháng 4-5, rửa sạch rồi phơi khô.
Thành
phần hoá học: Trong cây có
hợp chất flavon.
Tính
vị, tác dụng: Vị ngọt hơi đắng, tính bình; có tác dụng khu phong thanh
nhiệt, trừ thấp, lợi tiểu, tiêu sưng mắt.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Dùng chữa: 1. Viêm màng tiếp hợp cấp, mắt đỏ sưng đau; 2.
Lỵ, viêm ruột ỉa chảy; bệnh về gan; 3. Sỏi niệu đạo; 4. Rong
kinh. Liều dùng 3-9g dạng thuốc sắc.
Ðơn
thuốc:
1.
Chữa viêm giác mạc cấp, đau mắt: Cỏ tháp bút, Mào gà (hạt), Cúc
hoa, Xác ve sầu, mỗi vị 10g sắc uống.
2.
Chữa ỉa chảy ra máu không ngớt: Cỏ tháp bút 20g sao sắc uống vào
lúc đói.
3.
Chữa băng huyết, rong huyết kéo dài hoặc đã mãn kinh mà còn rong
huyết không dứt: dùng Cỏ tháp bút sao 20g sắc uống.
4.
Chữa viêm gan, bệnh về gan: Cỏ tháp bút 30g sắc uống như nước
trà.
5.
Chữa mắt đau lâu ngày, bị màng che cùng mọi chứng bệnh mắt:
Cỏ tháp bút, Cỏ dùi trống, Hạt muồng ngủ sao, Tật lê, Xác
rắn, Sinh địa, Cúc hoa. Hạt mào gà đều bằng nhau 10g, sắc
uống.
Ghi
chú: Loài Cỏ tháp bút bông tù
(Mộc tặc trải) - Equisetum diffusum Don, có bẹ không ôm sát thân, cành
nhiều mọc đứng, bông hình thuôn dài hay hình trụ tròn đầu, có
cuống ngắn thường gặp ở vùng núi cao ẩm miền Bắc Việt Nam
(Sapa), cũng có cùng công dụng.
|