Xà cừ

Xà cừ, Sọ khỉ - Khaya senegalensis A. Juss., thuộc họ Xoan - Meliaceae.

Mô tả: Cây gỗ cao 20-30m; thân to, tròn. Vỏ lúc non có màu xám, nhẵn, bong vẩy tròn như khảm xà cừ. Lá mọc so le, lúc non màu tím, kép lông chim chẵn, có 4-5 đôi lá chét hình thuẫn, đầu có mũi lồi ngắn, mép nguyên. Hoa xếp thành chùm tròn ở nách lá đầu cành. Hoa nhỏ, vàng, đều, mẫu 4; ống nhị hình cầu; đĩa hoa hình gờ tròn; vòi nhụy dài, đầu nhụy hình đĩa. Quả nang hình cầu, vỏ quả hóa gỗ. Hạt dẹt, có cánh mỏng.

Hoa tháng 5-7, quả tháng 8-10.

Bộ phận dùng: Lá, hoa - Folium et Flos Khayae Senegalensis.

Nơi sống và thu hái: Nguyên sản của châu Phi, nhập vào Việt Nam để trồng ở vườn cây và ven đường để lấy bóng mát. Lá non thu hái vào mùa xuân, dùng tươi.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Dân gian dùng lá nấu nước đặc rửa, lấy bã xát chữa bệnh ghẻ; cũng dùng lá non giã nhỏ, trộn rượu, nướng đắp chữa sưng vú.

Ở châu Phi, nhân dân dùng hoa xà cừ sắc uống chữa sốt, đau dạ dày.