|
Thị
Thị,
Thị rừng, Thị mười nhị - Diospyros decandra Lour., thuộc
họ Thị - Ebenaceae.
Mô
tả: Cây gỗ khá cao. Lá mọc
so le, có phiến trái xoan thuôn, thon lại nhiều hay ít ở gốc,
nhọn mũi, dài 5-8cm, rộng 2-4cm, dai; cuống lá dài 6-9mm có lông.
Hoa trắng trắng, thành xim có cuống, với những hoa bên bị thui và
hoa ở giữa có cuống ngắn. Quả gần hình cầu, dẹp ở đỉnh,
đường kính 3-5cm với 6-8 ô, màu vàng, đài mang quả có 4 thùy, có
lông cả hai mặt, có mép cuộn ra ngoài. Hạt cứng, dài 3cm, có
nội nhũ sừng, không nhăn.
Ra
hoa tháng 2-4 có quả tháng 8-9.
Bộ
phận dùng: Vỏ rễ, quả và lá
- Cortex Radicis, Fructus et Folium Diospyri Decandrae.
Nơi
sống và thu hái: Cây đặc
hữu của Ðông Dương, mọc hoang trên đất hơi ẩm vùng rừng núi.
Cũng thường được trồng trong các vườn và quanh các chùa để
lấy quả ăn. Vỏ rễ, lá thu hái quanh năm, phơi khô. Quả thu hái
tháng 8-9.
Thành
phần hóa học: Thịt quả
chứa một tanin catechic.
Tính
vị, tác dụng: Vỏ rễ vị đắng,
tính hơi lạnh; có tác dụng giải nhiệt độc, trừ giun. Thịt
quả Thị có tác dụng trừ giun, an thần. Vỏ quả Thị tiêu viêm.
Lá Thị hạ khí, gây trung tiện, tiêu viêm giảm đau.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Vỏ rễ được dùng trị nôn ói, trẻ em đầu mình nóng, lở
ngứa, sâu quảng. Thịt quả dùng làm thuốc trấn an và trị giun sán
ở trẻ em. Vỏ quả Thị dùng trị những chỗ rộp da do con giời
leo. Lá dùng tươi giã đắp trị mụn nhọt, vết thương, vết
bỏng lửa; lại dùng thông hơi, gây trung tiện.
Ở
Campuchia, người ta dùng quả Thị để trị bệnh mất ngủ và dùng
chế thuốc điều kinh.
Đơn
thuốc:
1.
Trị giun kim: Cho trẻ ăn thịt quả Thị nhiều vào sáng sớm lúc
đói.
2.
Nôn ói và trẻ đầu mình nóng: Dùng 1 nắm vỏ rễ Thị, bỏ lớp
ngoài, lấy lớp trắng ở trong sắc uống.
3.
Lở ngứa, sâu quảng: Dùng vỏ rễ Thị sắc nước rửa hoặc dùng
lá sắc đặc rửa.
4.
Giời leo: Vỏ quả Thị đã phơi khô đốt thành than, tán bột bôi
vào chỗ rộp da.
5.
Bụng căng đầy hơi: Dùng lá Thị khô thái nhỏ cuộn giấy như điếu
thuốc lá cho bệnh nhân hút. Hoặc giã lá Thị tươi đặt vào
rốn và hậu môn hoặc giữ lại, sau một chốc sẽ thông hơi.
|
|
