Thạch tùng dẹp

Thạch tùng dẹp, Thạch tùng rẻ quạt, Rêu thềm nhà - Lycopodium complanatum L., thuộc họ Thông đất - Lycopodiceae.

Mô tả: Cây mọc trên đất. Thân chính mọc bò, hơi có cạnh, các cành bên xếp rẽ ra thành dạng quạt nằm ngang giống như các thân và nhánh Trắc bá. Lá lợp trên 4 dãy. Bông nằm ở cuối các cuống cao đến 30cm, mỗi cuống mang 6-20 bông mọc ra từ những cành lưỡng phân, bông dài 3cm.

Bộ phận dùng: Toàn cây - Herba Lycopodii Complanati.

Nơi sống và thu hái: Cây mọc trên các vùng ôn đới hoặc các vùng núi cao nhiệt đới, ở nước ta thường gặp trên các vạt rừng cao từ 1000m trở lên; Pia Ouac (Cao Bằng), Sapa (Lào Cai), Lang Bian, Ðà Lạt (Lâm Ðồng).

Thành phần hóa học: Trong cây có 0,2-0,3% complanatine, obscurine, lycopodine, nicotine và 4 chất khác nữa.

Tính vị, tác dụng: Vị cay, tính ấm; có tác dụng khư phong lợi thấp, thư cân hoạt huyết. Bào tử có vị hơi đắng, tính bình; có tác dụng chỉ huyết, làm dịu kích thích. Người ta cũng biết là chất lycopodine gây tê liệt các dây thần kinh vận động.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: ở Trung Quốc, cây được dùng trị phong thấp tê liệt, đau gân cốt, đòn ngã tổn thương, bệnh lậu, tê liệt ngoài da, thủy thũng, tứ chi yếu mỏi. Người ta cũng dùng bột bào tử rắc vào chỗ da rộp và đắp vết thương, cũng như bào tử Thạch tùng.