|
Huyết
giác
Huyết
giác, Trầm dứa, Cây xó nhà - Dracaena
cambodiana Pierre ex Gagnep., thuốc họ Bồng bồng - Dracaenaceae.
Mô tả: Cây dạng nhỡ cao tới 3,5m, có thể cao
tới 10m, to 30cm, ở gốc thân thẳng, một số thân già hoá gỗ,
rỗng giữa màu đỏ nâu, nhánh có thẹo lá to, ngang. Lá mọc khít
nhau hẹp nhọn, dài 30-50cm, rộng 1,2-1,5 (-4) cm. Chuỳ hoa dài, có
thể tới 2m, chia nhiều nhánh dài, mảnh. Hoa màu vàng, dài 8mm, thường
xếp 3-5 (-10) cái trên các nhánh nhỏ. Quả mọng tròn, đường kính
8-10mm, khi chín màu đỏ, chứa 3 hạt.
Ra
hoa tháng 5-7.
Bộ phận dùng: Phần thân hoá gỗ màu
đỏ - Lignum Dracaenae. Thường
gọi là Huyết giác, hay Huyết kiệt.
Nơi sống và thu hái: Loài phân bố ở
Nam Trung quốc (Quảng Tây), Việt Nam, Campuchia. Ở nước ta, cây
mọc trên các núi đá vôi trong đất liền và hải đảo từ Bắc
chí Nam. Thu hái gỗ vào mùa đông, bóc bỏ vỏ ngoài, lấy lõi đỏ,
chế nhỏ phơi khô.
Thành phần hóa học: Sơ bộ mới biết chất
màu đỏ tan trong cồn, aceton, acid không tan trong ête, chloroform và
benzen.
Tính vị, tác dụng: Huyết giác có vị đắng
chát, tính bình, có tác dụng chỉ huyết, hoạt huyết, sinh cơ hành
khí.
Công dụng, chỉ định và phối hợp:
Hoa ăn được, Huyết giác được dùng chữa bị thương máu tụ sưng
bầm, đòn ngã tổn thương, bế kinh, tê môi, đau lưng nhức xương
và đơn sưng, u hạch, mụn nhọt. Dùng ngoài đắp bó gãy xương.
Ngày dùng 8-12g sắc uống Hoặc dùng thuốc ngâm rượu uống hoặc
xoa.
Đơn
thuốc.
1.
Rượu xoa bóp: Huyết giác 20g, Quế chi 20g, Thiên niên kiện 20g, Đai
hồi 20g, Địa liền 20g, Gỗ vang 40g. Các vị tán nhỏ, cho vào chai
với 500ml rượu 30 độ, ngâm một tuần lễ, lấy ra vắt kiệt,
bỏ bã. Khi bị thương do đánh đập, té ngã, đau tức, bầm ứ
huyết, dùng bông tẩm rượu thuốc xoa bóp. Nhân dân thường ngâm
rượu Huyết giác 2/10 uống chữa đau mỗi khi lao động nặng
hoặc đi đường xa sưng chân, đặc biệt chữa bị thương tụ máu
(uống và xoa bóp).
2.
Vùng tim đau nhói, ngực căng tức, vai đau ê ẩm, sống lưng bị
trật do gánh vác nặng và leo chạy nhiều lao lực: dùng Huyết giác,
Đương quy, Ngưu tất, Mạch môn, Sinh địa, mỗi vị 12g sắc
uống. Nếu có sốt, ho, tim to thì gia Dành dành, Thiên môn, Địa
cốt bì, Huyền sâm, mỗi vị 12g sắc uống.
3.
Thuốc bổ máu: Huyết giác 100g, Hoài sơn 100g, Hà thủ ô 100g, quả
Tơ hồng 100g, Đỗ đen sao cháy 100g, Vừng đen 30g, Ngải cứu 20g,
Gạo nếp rang 10g. Tất cả tán bột trộn với mật làm thành viên,
ngày dùng 10-20g.
|
|