|
Bách bộ đứng
Bách bộ đứng - Stemona
collinsae Craib, thuộc họ Bách bộ - Stemonaceae.
Mô tả:
Rễ nạc, số lượng thay đổi, to
bằng ngón tay. Thân mọc đứng, cao 10-50cm, phân nhánh, mọc bò hay quấn, màu đo
đỏ, tối. Lá mọc so le, dạng tim, kéo dài, nhọn, dài 6-8cm, rộng 5-6cm; gân chính
9-13 màu đỏ. Hoa ở nách lá, xếp 1-2 cái, màu đo đỏ hay trắng lục, các mảnh ngoài
hình dải, nhọn mũi, dài 22-23mm, rộng 4mm; 2 mảnh trong hình ngọn giáo, thuôn,
dài 22mm, rộng 7,5mm. Quả dạng quả nang, hình nón dẹp, cao 1cm, nở thành hai
van, chứa 2 hạt có áo hạt trắng và xẻ tua.
Bộ phận dùng:
Rễ củ - Radix Stemonae. Khi tươi
màu trắng, sau trở thành vàng và quắt lại khi già và thô. Lúc non dễ bị bẻ gãy,
trừ lôi giữa của củ dạng sợi hoá gỗ.
Nơi sống và thu hái:
Cây của Nam Việt Nam,
Campuchia, Lào và Thái Lan thường gặp trong các ruộng, rẫy, các chỗ trống và đất
chứa cát.
Công dụng, chỉ định và phối hợp:
Ở Lào, người
ta gọi nó là Hak sam sip, đó là loại củ trừ mối rất có hiệu quả. Kết quả thử
nghiệm được nêu lại như sau: "Người ta nghiền 100g rễ Bách bộ đứng và ngâm trong
một lít nước trong hai giờ, và ngâm vài miếng gỗ mềm vào trong đó trong 24 giờ.
Các mảnh gỗ này được đặt vùi trong tổ mối và đặt ở lối ra vào của mối, trong
thời gian 48 giờ. Không có mảnh gỗ nào bị mối phá hại, và mối đều tránh không
đụng đến chúng. Người ta lại rưới nước ngâm rễ Bách bộ đứng này vào tổ mối, đến
lần rưới thứ hai mối bắt đầu di chuyển và bỏ hoàn toàn tổ mối.
Người Lào cho rằng nếu ta dùng
Bách bộ đứng dưới dạng nước xông sẽ làm cho máu người có tác dụng diệt chấy rận
vv...
Ghi chú:
Ở nước ta còn có một số loài
Bách bộ đứng, cũng được sử dụng. |
|