|
Bách nhật
Bách nhật, Cúc bách nhật hay
Bông nở ngày - Gomphrena globosa l, thuộc họ Rau dền - Amaranthaceae.
Mô tả:
Cây thảo mộc hàng năm cao
30-80cm, có lông. Lá mọc đối, mặt dưới phủ lông mềm màu trắng nhạt. Hoa họp
thành đầu, màu đỏ tía, có hai lá ở gốc; trục cụm hoa có lông nhung. Lá bắc hình
thuôn nhọn, khô xác; lá bắc con ôm lấy hoa. Đài 5 dính thành ống. Nhị 5. Bầu
hình trứng với hai đầu nhuỵ hình chỉ. Quả là một túi có vỏ mỏng như màng. Hạt
hình trứng màu nâu đỏ, bóng loáng.
Mùa hoa tháng 7-10.
Bộ phận dùng:
Hoa - Flos Gomphreae,
thường gọi là Thiên nhất hồng. Cũng như toàn cây.
Nơi sống và thu hái:
Cây gốc ở châu Mỹ
nhiệt đới, được trồng chủ yếu làm cảnh. Có thể thu hái hoa vào mùa hè thu khi
hoa nở, dùng tươi hay phơi khô. Cây có thể thu hái quanh năm.
Thành phần hoá học:
Trong cụm hoa có
gomphrenin 1. II.III.V.VI. Còn có amarathin và isoamaranthin.
Tính vị, tác dụng:
Vị ngọt, hơi chát,
tính bình; có tác dụng khử đàm, tiêu viêm, bình suyễn, chống ho.
Công dụng, chỉ định và phối hợp:
Thường dùng
trị: 1. Hen phế quản, viêm khí quản cấp và mạn; 2. Ho gà, lao phổi và ho ra máu;
3. Ðau mắt, đau đầu; 4. Sốt trẻ em, khóc thét về đêm; 5. Lỵ. Liều dùng 9-15g
dạng thuốc sắc. Dùng ngoài trị chấn thương bầm dập, bệnh ngoài da, nghiền cây
tươi giã đắp hoặc nấu nước tắm rửa.
ở Campuchia, người ta dùng trị
thấp khớp, đau nhức mình sau khi sinh.
Ðơn thuốc:
1. Hen phế quản: Cụm hoa Cúc
bách nhật 6g, Tỳ bà diệp 6g, Bảy lá một hoa 6g. Nhót 10 g sắc uống, chia hai lần
uống cách xa nhau. Các thành phần trên có thể nghiền thành bột, mỗi lần dùng
1,5-3g, 2 hay 3 lần trong ngày.
2. Trẻ em khóc thét về đêm:
Cụm hoa Cúc bách nhật 5g, Xác ve sầu 3g, Cúc hoa 2g, sắc nước cho uống. |
|