|
Hà thủ ô trắng
Hà
thủ ô trắng, Dây sữa bò - Streptocaulon
juventas Merr., thuộc họ Thiên lý - Asclepiadaceae.
Mô tả: Dây leo bằng thân quấn dài 2-5m. Vỏ thân
màu nâu đỏ, có nhiều lông mịn. Lá mọc đối, phiến lá nguyên,
hình bầu dục, chóp lá nhọn, gốc lá tròn, dài 4-14cm, rộng 2-9cm.
Hoa nhỏ, màu lục vàng nhạt, mọc thành xim ở nách lá. Quả gồm
2 đại xếp ngang ra hai bên trông như đôi sừng bò. Hạt dẹt mang
một mào lông mịn. Toàn cây có nhựa mủ màu trắng như sữa.
Bộ phận dùng: Rễ củ - Radix Streptocauli Juventatis
Nơi sống và thu hái: Cây của miền Đông
Dương, mọc hoang rất nhiều ở vùng đất cao, đồi gò, rừng
thứ sinh, đặc biệt là trên các nương rẫy đã bỏ hoang hoặc
mới khai hoang. Cây tái sinh khoẻ. Thu hái rễ củ quanh năm. Rễ đào
về, rửa sạch, thái lát dày khoảng 3cm, phơi hay sấy khô. Có
thể ngâm nước vo gạo một đêm trước khi phơi hay sấy khô.
Thành phần hóa học: Rễ củ chứa tinh bột,
nhựa đắng, tanin pyrogalic và một chất có phản ứng alcaloid có
tinh thể chưa xác định.
Tính vị, tác dụng: Hà thủ ô trắng có vị
đắng chát, tính mát; có tác dụng bổ máu; bổ gan và thận.
Công dụng, chỉ định và phối hợp:
Thường dùng chữa thiếu máu, thận gan yếu, thần kinh suy nhược,
ăn ngủ kém, sốt rét kinh niên, phong thấp tê bại, đau nhức gân
xương, kinh nguyệt không đều, bạch đới, ỉa ra máu, trừ nọc
rắn cắn, bạc tóc sớm, bệnh ngoài da mẩn ngứa. Có nơi còn dùng
củ và thân lá của cây để chữa cảm sốt, cảm nắng, sốt rét.
Có người còn dùng dây sắc lấy nước cho phụ nữ sinh đẻ
thiếu sữa uống cho có thêm sữa. Cây lá cũng được dùng đun nước
tắm và rửa để chữa lở ngứa. Người ta còn dùng củ chữa cơn
đau dạ dày.
Cách
dùng:
Thường dùng mỗi ngày 12-20g dạng thuốc sắc. Có thể nấu cao hay
ngâm rượu uống. Cành lá dùng với liều lượng nhiều hơn. Người
ta cũng thường chế Hà thủ ô trắng cũng như Hà thủ ô đỏ.
Đơn thuốc: Bồi dưỡng cơ thể, tăng
cường sức lực, chữa đau lưng mỏi gối; giúp ăn ngủ được:
Đậu đen 50g, Đậu đỏ 10g, Đỗ trọng dây 50g, Ráng bay 15g, Củ
sen 50g, Bố chính sâm 15g, Hà thủ ô trắng (sao muối) 50g, Phục
linh 15g. Các vị hiệp chung, tán làm viên hoàn, mỗi lần uống 3g,
ngày uống 3 lần. (Kinh nghiệm ở An Giang).
Kiêng
kỵ: Không dùng Hà thủ ô trắng đối với người hư yếu, tạng
lạnh, đồng thời kiêng ăn tiết canh lợn, cá, lươn, rau cải, hành
tỏi.
|
|